Meten en intuïtie

Besluiten worden genomen op basis van informatie. Informatie wordt completer en krachtiger als je behalve op lijstjes ook op je intuïtie vertrouwt. Het is belangrijk om intuïtie te ontwikkelen, dat doe je door veel met de zaak bezig te zijn, te observeren, te meten, erover te praten en te reflecteren. Schep voor jezelf de voorwaarden om die intuïtie te ontwikkelen.

Meten is weten
Meten is weten is de stelling en dus gaan we aan de slag met tellen, met grafieken, met lijstjes met KPI’s tot we er dol van worden. De lijstjes worden vervolgens gebruikt om besluiten te nemen en keuzes te maken. We denken dat  lijstjes ons de kennis leveren, die we nodig hebben om een beslissing te nemen. Als mijn dochter naar het gymnasium wil moet ze een CITOscore van minstens 545 halen voor de school waar ze graag heen wil. Het lijstje waarmee resultaten uit het verleden zijn gemeten gebruiken we om voorspellingen te doen over de toekomst.

Slechte cijfers
Gisteren kwam KPN met slechte cijfers en werd de zoveelste reorganisatie aangekondigd. De OR en vakorganisaties reageren boos op die berichten en refereren aan alle maatregelen die de afgelopen jaren zijn genomen, de investeringen die zijn gedaan in systemen en dergelijke. Ik ga er maar van uit dat de beleidskeuzen die de afgelopen jaren zijn gemaakt ook gebaseerd waren op lijstjes, op het resultaat van veel meten. Op basis daarvan is er aan knoppen gedraaid. Wat gaat daar dan niet goed? Kloppen de lijstjes niet, kloppen de besluiten niet? De vrouw die over veel van die lijstjes ging, mevrouw Carla Smits Nusteling, vertrok 2 jaar geleden bij het bedrijf, naar men zei omdat ze zich niet kon vinden in de manier waarop het bedrijf werd aangestuurd. Ze is nu commissaris bij ASML en bij Tele2, er wordt dus positief over haar capaciteiten gedacht.
Meten is weten, maar is dat weten voldoende om de juiste beslissingen te nemen en de goede keuzes te maken?

Wat weet je eigenlijk?
In de tijd dat ik een restaurant had moest ik voldoen aan de richtlijnen voor HACCP. Ik moest meten tot welke temperatuur wij onze gerechten opwarmden. Regelmatig ging de speciale thermometer in de pannen. We noteerden de uitkomsten op een lijstje. We noteerden ook hoelang we deden over het terugkoelen tot een temperatuur onder de 10 graden Celsius. Dat moest elke dag voor alle gerechten. Dat leverde elke dag een dagoverzicht op, alleen,… als het heel druk was en het eten al op de borden lag en het schoot me te binnen dat ik nog niet gemeten had dan schreef ik op wat ik dacht dat ik gemeten zou hebben. Lijstjes die vaak meer het resultaat waren van denkwerk dan van meetwerk waren voor de Voedsel en Warenautoriteit voldoende om de zaak in orde te bevinden. Wat weet je dan als je het lijstje hebt?

Vulkanoloog
In de Indonesische pers staan berichten over het afscheid van de bekendste vulkanoloog van Indonesië, Dr Surono, hij gaat met pensioen. De mensen vinden het jammer dat hij opstapt. Hij geeft de mensen een gevoel van veiligheid. De mensen vinden dat hij goede adviezen geeft. Hij zegt op tijd dat je moet evacueren. Hij heeft inmiddels een bijnaam gekregen. Men noemt hem graag “mbah Rono” Dat betekent zoveel als, wijze opa Rono. De titel mbah werd ook gedragen door de vulkaanwachter van het sultanaat Yogyakarta, mbah Marijan. Die hield jarenlang de wacht bij de top van de gevaarlijke vulkaan Merapi en waarschuwde mensen als ze moesten vluchten. Twee jaar geleden, oktober 2010, kwam hij op 83 jarige leeftijdom bij een uitbarsting van die vulkaan. Vlak voor die uitbarsting probeerde mbah Rono nog om hem over te halen om te vluchten. Dat werd geweigerd, mbah Marijan wilde blijven waar hij was en dat besluit werd hem fataal. Mbah Rono wordt nog verdrietig als hij eraan herinnerd wordt en ziet het als zijn eigen falen dat hij de oude man niet meekreeg.
Mbah Rono meet ook veel. Met zijn team registreert hij bewegingen in de aardkorst, analyseert hij vulkanische modder en as uit de vulkaan afkomstig en op basis daarvan probeert hij zo goed mogelijk te voorpellen wat er gaat gebeuren.

Intuïtie
Behalve de meetgegevens zegt hij vooral veel gebruik te maken van zijn intuïtie. De aanbevelingen die hij doet zijn niet het kale resultaat van de analyse van objectieve meetgegevens. Hij gebruikt veel de informatie die zijn intuïtie hem geeft. Die intuïtie maakt zijn adviezen betrouwbaar. Het is interessant wat hij daarover zegt. Die intuïtie heeft hij ontwikkeld, die is niet aangeboren en heeft geen bovennatuurlijke bron. Intuïtie, zegt hij, is het resultaat van er dag en nacht mee bezig zijn. Het meten en analyseren, het er met z’n team over praten. Evalueer en onderzoek wat er gebeurd is. Gesprekken met oude mensen die op de vulkaan wonen. Rondlopen in de regen tussen de ashopen Al dat werk heeft zijn intuïtie ontwikkeld. En dat allemaal niet om precies te kunnen voorspellen wanneer de vulkaan uitbarst, maar om mensen op tijd te kunnen waarschuwen zodat ze zich in veiligheid kunnen brengen. Volgens mbah Rono, hebben mensen het recht zich op tijd in veiligheid te stellen en hebben ze daarom het recht op goede informatie.

Herr Dokter
Als ik over mbah Rono lees dan moet ik ook denken aan Herr Dokter Vogel van Alusuisse. Als er in de begintijd van Aldel in Delfzijl problemen waren in de smelterij, als de eigen ingenieurs en die van Hoogovens er niet uitkwamen, werd Herr Dokter Vogel erbij gehaald. Die kwam aan uit Zwitserland, trok een overall aan en lag op zijn buik bij de ovens, een hele rij grijze pakken en lange regenjassen in een kring om hem heen. Op basis van die, op zijn buik liggend, gedane waarnemingen adviseerde hij de grijze pakken en vertrok weer naar Zwitserland. Ik denk dat het bij hem ook intuïtie was, intuïtie die het resultaat was van jarenlang werk met elektrolyse-ovens.

Je leert van verschillen
Intuïtie is er niet zomaar, intuïtie kun je ontwikkelen en als je het ontwikkeld hebt is het een krachtige bron van informatie. Intuïtie haal je niet uit boeken. Intuïtie is het resultaat van reflecteren op je handelen. Het betekent dat je zelf moet handelen en dat je een reflectieproces op gang moet brengen. Een coach of een intervisiegroep of een goede commissaris kunnen dat proces krachtig versterken. Het helpt als er verschillend over zaken gedacht wordt, van verschillen leer je. Misschien was het voor KPN goed geweest als mevrouw Smits Nusteling gebleven was.

Zelf doen
Een laatste kanttekening die ik hier nog maken wil geldt het meten. Vaak meten wij niet meer zelf. Wij laten anderen voor ons meten. Het medewerker bevlogenheid onderzoek is daar een voorbeeld van. We schakelen een bureau in om dat te doen. Daarmee laten we een kans om intuïtie te ontwikkelen liggen. Willem Vermeend adviseerde gisteren de nieuwe staatssecretaris van Financiën om zelf ook achter de belastingtelefoon te gaan zitten. Dat biedt je de kans om je intuïtie te ontwikkelen. Een verstandig advies dus.
Hoe ontwikkel jij je intuïtie?